Սանահին վանական համալիրը եղել է միջնադարյան հոգևոր, մշակութային և նշանավոր կենտրոն: Գտնվում է Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգում, այժմ՝ ՀՀ, Լոռու մարզում: Ավանդության համաձայն՝ Սանահինը կառուցվել է այն վայրում, որտեղ 4-րդ դարում խաչ էր տեղադրել Գրիգոր Լուսավորիչը: Սանահինի վանքը հիմնադրվել է մի փոքր ավելի շուտ, քան Հաղպատի վանքը, այստեղից էլ՝ Սանահին նշանակում է՝ «սա ավելի հին է, քան Հաղպատը:
Վանական համալիրի կազմում են Սբ.Աստվածածին և Ամենափրկիչ եկեղեցիները, 3 գավիթ, գրատունը, զանգակատունը:
Վանական համալիրի առաջին՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, կառուցվել է 10-րդ դարում՝ /մոտավոր 928-944թթ.-ին/ Աբաս Ա Բագրատունի թագավորի օրոք։
Սբ.Աստվածածին եկեղեցուց հարավ Ամենափրկիչ եկեղեցին է՝ վանքի գլխավոր տաճարը, որը 957-966թթ.-ին կառուցել է Աշոտ Գ Ողորմածի կինը` Խոսրովանույշը։
Վանքի տարածքում պահպանվել են 4 դամբարաններ, շուրջ 50 խաչքարեր:
17-րդ դարի կեսին էապես նորոգվել են ժամանակի և երկրաշարժերի ազդեցությամբ վնասված վանքի հիմնական կառույցները, իսկ արդեն 20-րդ դարի սկզբին վանքի գործունեությունը դադարել է։
Կարծիքներ
Դեռևս կարծիքներ չկան: