ՏԱԹԵՎ ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ

Տաթևի վանքը միջնադարյան վանական համալիր է, գտնվում է ՀՀ  Սյունիքի մարզի  Տաթև գյուղի հարավում՝ Որոտան գետի աջ ափին:

Կառույցի  հիմքը դրվել է 895 թվականին, շինարարությունն ավարտվել 906 թվականին։ Օծմանը ներկա են եղել Սմբատ Ա թագավորը, Վասպուրականի Գագիկ Արծրունի իշխանը, կաթողիկոս Հովհաննես Ե Դրասխանակերտցին, Աղվանից Սիմոն Բ կաթողիկոսը, հոգևոր ու ազնվական դասի ներկայացուցիչներ: Կարճ ժամանակ անց  բացվել է  Տաթևի մատենադարանը։

14-րդ դարում հիմնադրվում է Տաթևի համալսարանը, որը դառնում է գիտության խոշոր կենտրոն, կից բացվում է Տաթևի մանրանկարչության դպրոց։

Ուշ միջնադարում և նոր ժամանակներում Տաթևի պարսպապատ վանքն ու նրան կից նորաբաց Տաթևի անապատը ունեցել են կարևոր ռազմավարական նշանակություն: 1722-30 թվականներին Տաթևը եղել է Սյունիքի ազատագրական պայքարի, 1919-21 թթ Զանգեզուրի ինքնապաշտպանության կարևոր օջախներից մեկը։ 1931 թվականին տեղի ունեցած երկրաշարժի հետևանքով եկեղեցական համալիրը գրեթե ամբողջությամբ ավերվել է, գետնին է հավասարվել Տաթևի համալսարանը, հողով ծածկվել վանքի մուտքը։ 1974-1998 թթ վանական համալիրի մեծ մասը վերականգնվել է։

2010 թվականին շահագործման է հանձնվում աշխարհի ամենաերկար հետադարձելի՝ ՏաԹևեր ճոպանուղին՝ 5.7 կմ երկարությամբ, որը նպաստում է տարածաշրջանի զբոսաշրջության զարգացմանը։

Տաթևի վանքի վերականգնումը, վանական կյանքի վերածնունդը և վանքի կրթական նշանակության վերականգնումը «Տաթևի Վերածնունդ» նախագծի հիմնական նպատակներից է, որի մի մասն է կազմում նաև «ՏաԹևեր» ճոպանուղին: Տաթևի Վանքի անվան հետ կապված կա երկու տարբերակ. մեկի համաձայն, «Տաթև» անունը ծագում է հայերեն «տա թև» արտահայտությունից։