Գառնի

Գառնու հեթանոսական տաճարը նվիրված է եղել արևի աստված Արեգ–Միհրին:  Հայ արքաները, մասնավորապես Տրդատը, իրենց աստված-հովանավորն էին համարում Միթրային, և բնական է թվում այն ենթադրությունը, որ հզոր Հռոմի դեմ հաղթանակից ու նրա իսկ կողմից թագադրվելուց հետո, վերադառնալով հայրենիք, իր գահանիստ վայրում կկառուցի Գառնին՝ տաճար՝ նվիրված հենց իր հովանավոր-աստված Միհրին։ Միհրը, իբրև լույսի, ճշմարտության խորհրդանիշ, հաճախակի պատկերվել է ցլի (խավարի) դեմ մենամարտելիս:

Տաճարը հելլենիստական շրջանի ճարտարապետությանը բնորոշ կառույց է չորս կողմից սյունաշարերով եզերված։ Կանգնած է բարձր պատվանդանի վրա, որի գլխավոր մուտքի առաջ ունի ինն աստիճանից բաղկացած քարե սանդուղք։ Հնագիտական նյութերի համատեղումով արդեն պարզված է, որ տաճարը կառուցել է Տրդատ Ա թագավորն իր թագավորության 11-րդ տարում, այսինքն՝ մ. թ. 77 թվականին։

Մասնագետների մեծ մասը տաճարը համարում է «հռոմեական», «հունահռոմեական» հուշարձան և նրա ճարտարապետությունը կապում հելլենիստական ընդհանուր արվեստի հետ:

Համառոտ ծանոթանալ. Գառնու  արքունական բաղնիք

Հին հայերը, ինչպես հույներն ու հռոմեացիները, բարձր էին գնահատում բաղնիքի դերը՝ որպես մարմնի լվացման,  բուժման, հանդիպումների, մրցումների և ծիսակատարությունների համար նախատեսված վայրի։ Այդ մասին է վկայում ճարտարապետական բարձր արժեք ունեցող Գառնու  տաճարի բաղնիքը։

Տաճարից մոտ 50 մ դեպի հյուսիս-արևմուտք է գտնվում արքունական բաղնիքը՝ բաղկացած միևնույն ուղղությամբ, միմյանց հաջորդող չորս սենյակից։ Առաջին սենյակն իր դիրքի և ներքին առավել հարուստ ձևավորման շնորհիվ (խճանկարով հատակ, կորագիծ խորշի մեջ ստեղծված ջրավազան և այլն), եղել է բաղնիքի նախասրահ-հանդերձարանը։ Երկրորդ և երրորդ սենյակները, ունենալով հատակագծային միևնույն ձևը և չափերը, եղել են լոգարաններ, երկրորդը՝ սառը ջրի համար, երրորդը՝ գոլ։ Չորրորդ սենյակի մեծ մասը եղել է տաք ջրի լողասենյակը։